Het is een beeld dat veel stellen zullen herkennen, maar waar weinig openlijk met elkaar over wordt gesproken. In het begin is er nieuwsgierigheid, aanraking, verlangen. Seks voelt vanzelfsprekend en is altijd leuk en lekker. Maar ergens onderweg wordt de drukte van het leven groter: werk, kinderen, verplichtingen, vermoeidheid. En langzaam schuift seksualiteit van het hoofdgerecht naar een gerecht dat soms helemaal van het menu verdwijnt.
Voor sommigen is dat geen probleem. Voor velen voelt het als een pijnlijke leegte. En juist daar ontstaat vaak een kloof. Want de partner die meer verlangt, voelt zich niet alleen seksueel afgewezen, maar ook emotioneel minder geliefd. Terwijl de ander soms denkt: “Het is maar seks, er zijn toch belangrijkere dingen in het leven?”
Twee toonaangevende relatie-experts, Emily Nagoski en Michele Weiner-Davis, leggen op hun eigen manier uit wat er gebeurt als seks verdwijnt en hoe je de verbinding kunt herstellen.
Het misverstand over verlangen
Emily Nagoski is seksuoloog, auteur en veelgevraagd spreker. Ze geeft lezingen op het TED-hoofdpodium in Vancouver en bij TEDx University of Nevada. Haar missie is om vrouwen te leren met vertrouwen en plezier hun eigen lichaam te ontdekken en van te genieten. Ze schreef in 2021 de bestseller Come As You Are: The Surprising New Science that Will Transform Your Sex Life.
Emily vertelt hoe we vaak denken dat seksueel verlangen altijd spontaan moet opborrelen – alsof het vanzelf uit het niets verschijnt, als een bliksemschicht die inslaat. Dat spontane verlangen bestaat zeker, maar veel mensen ervaren het anders. Wat veel meer voorkomt is wat zij noemt ‘responsief verlangen’. Dat werkt zoals naar een feest gaan waar je aanvankelijk geen zin in hebt, maar waarbij je je verplicht voelt om toch te gaan. Met enig tegenzin ga je erheen en zodra je er bent, blijkt het erg leuk te zijn, heb je veel plezier. Vertaalt naar je relaties betekent dat: je creëert bewust de omstandigheden, ook al voelt het nog niet zo. Je legt je telefoon weg, je maakt tijd, je gaat bij elkaar liggen, je ervaart huid op huid contact. Vaak volgt het verlangen pas op dit moment. Wie wacht tot de zin vanzelf komt, wacht vaak tevergeefs. Je beseffen dat verlangen ontstaat of kan groeien tijdens het contact, haalt veel druk weg.
De sluipende afstand en het ‘slapende stekelvarken’
Emily gebruikt een mooie metafoor voor wat er gebeurt als seks verdwijnt: tussen partners ontstaat afstand, en in die ruimte kruipen ‘slapende stekelvarkens’ de relatie binnen. Kleine ergernissen, opgestapelde negatieve gevoelens, oude verwijten, misverstanden, niet-uitgesproken teleurstellingen. Ze worden langzaam wakker en maken de stap naar intimiteit steeds lastiger.
Het verschil tussen stellen die lijfelijk verbonden blijven en stellen die elkaar letterlijk kwijtraken, zit niet in het ontbreken van die stekelvarkens. Die komen in elke lange relatie voor. Het gaat erom hoe je ermee omgaat. Wie deze ergernissen met mildheid en compassie benadert, kan ze loslaten en weer toenadering zoeken.
Wanneer seks langzaam van het menu verdwijnt
Ook ik krijg stellen in mijn praktijk bij wie de seks langzaam van het menu aan het verdwijnen is, en waar één van de partners daar intens mee worstelt. Soms overheerst verdriet, soms boosheid, vaak allebei.
Zo ook bij Astrid en Ralph. Ze zijn ruim vijftien jaar samen en hun relatie begon onstuimig, vol passie. Ze konden niet van elkaar afblijven en zochten spanning op: in het bos, in de duinen, altijd met een vleugje risico.
Vijftien jaar later ziet hun leven er anders uit. Twee kinderen, beiden intens geliefd, en een dagelijks ritme met veeleisende banen waarin vermoeidheid en praktische zorgen overheersen. Sinds de geboorte van hun tweede kind, die fysiek veel van Astrid vroeg, is hun seksleven op sterven na dood. Ralph mist de intimiteit en zoekt soms zijn toevlucht tot porno om spanning kwijt te kunnen. Astrid weet dat en heeft er gemengde gevoelens bij: ze ziet dat het hem helpt, maar voelt ook dat het hen verder uit elkaar drijft.
Ze voelt zich schuldig dat ze bijna niet meer met hem vrijt, maar voor haar voelt het onnatuurlijk om eraan te beginnen zonder opwinding. Ralph wil het bespreken, maar elke poging eindigt in een stekelige sfeer. Praten over intimiteit voelt ongemakkelijk. In hun beide gezinnen van herkomst werd het onderwerp zorgvuldig vermeden. Toch besluiten ze in relatietherapie te onderzoeken hoe ze hun weg naar intimiteit en seksualiteit kunnen terugvinden.
Hoe het van-seks-verstoken huwelijk ontstaat
Michele Weiner-Davis is een internationaal erkend relatietherapeut en auteur, gespecialiseerd in het begeleiden van stellen die op het punt staan om te scheiden. Ze helpt stellen om hun relatie te herstellen en te versterken, met bijzondere aandacht voor het opnieuw creëren van emotionele en fysieke verbinding. Ze laat ook van zich horen op TEDx
Zij beschrijft het “van seks verstoken huwelijk” als een situatie waarin één partner hunkert naar aanraking, seks en fysieke intimiteit, en de ander daar weinig behoefte aan lijkt te hebben.
Vaak is het patroon voorspelbaar: de partner met meer verlangen zoekt eerst kwetsbaar contact: “Ik mis je, ik wil met je vrijen”. Maar als daar herhaaldelijk geen respons op komt, verandert dat in frustratie en boosheid. Boosheid is zelden een opwekker van verlangen, waardoor de ander nóg minder zin krijgt. Zo versterkt het patroon zichzelf.
Michele vertelt over het koppel John en Mary, twintig jaar getrouwd, dat bij haar in relatietherapie kwam. John is een rustige man die niet snel klaagt, maar in de sessie vindt hij eindelijk de moed om iets te delen dat hem al jaren dwarszit: dat hij zich vaak maar op heel specifieke momenten welkom voelt in hun seksuele relatie, en dat die momenten zeldzaam zijn. Hij beschrijft hoe hij, wanneer hij haar aanraakt en zij niet reageert, niet alleen teleurstelling voelt, maar vooral een diepe eenzaamheid ervaart. Liggend naast haar in bed, terwijl zij slaapt, voelt hij zich meer alleen dan ooit, en begint hij zich af te vragen of zij hem nog wel aantrekkelijk vindt, of ze nog van hem houdt, of ze hem eigenlijk nog wel wíl.
Op dat moment ziet Mary tranen in zijn ogen – en voelt zelf hoe haar eigen ogen vochtig worden. Voor het eerst in twintig jaar beseft ze dat ze zijn toenaderingen altijd beoordeelde vanuit haar eigen vraag “Heb ik zin of niet?”, zonder stil te staan bij zijn behoefte aan verbinding en bevestiging. Ze pakt zijn hand, zegt dat het haar spijt, en dat ze beter haar best wil doen om zijn behoefte te zien en serieus te nemen.
Het was kwetsbaarheid en empathie die tijdens dit gesprek het verschil maakte. Door écht te luisteren naar zijn gevoel van eenzaamheid en verlangen, ontstond er ruimte om elkaar weer te vinden.
Afwijzing doet heel erg veel pijn
Michele wijst op iets wat we vaak onderschatten: afwijzing in een intieme relatie doet fysiek pijn. Hersenscans laten zien dat dezelfde hersengebieden actief worden bij emotionele afwijzing als bij fysieke pijn. Elke keer dat een partner toenadering zoekt en wordt afgewezen, groeit de emotionele afstand. De fysieke afstand wordt groter, de humor verdwijnt, gezamenlijke activiteiten worden zeldzaam. Intimiteit droogt op, zowel emotioneel als fysiek.
Wat werkt wél?
Zowel Emily als Michele benadrukken dat herstel niet gaat over veel of gepassioneerde seks. Het gaat over bewuste keuzes.
Emily benadrukt:
- Onderhoud de vriendschap. Vertrouwen en emotionele beschikbaarheid zijn de basis.
- Prioriteer lichamelijke verbinding. Maak er bewust tijd voor, ook als je moe bent of niet spontaan zin hebt.
- Werk met mildheid door moeilijke emoties heen. Zet de “slapende stekelvarkens” liefdevol buiten de deur.
Micheles boodschap:
- Begrijp hoe jouw partner zich het liefst verbonden voelt. Niet iedereen koppelt intimiteit aan hetzelfde.
- Erken dat seks krachtige voeding voor de relatie is. Voor veel mensen is het een primaire manier om liefde te ervaren.
- Doe wat nodig is om verbinding te voeden, ook als je niet direct zin hebt. Omdat verbinding realiseren belangrijker is dan je huidige gemoedstoestand.
Blijf kiezen voor elkaar
Emily zegt het pakkend: “De meest romantische daad is je partner blijven verkiezen als prioriteit, juist ook na moeilijke periodes.”
Herstellen van een seksloze of seksarme periode vraagt geen perfectie, maar bewust en herhaald kiezen. Kiezen om te praten, te luisteren, te voelen, aan te raken. Kiezen om samen het feest te bezoeken, zelfs als je er aanvankelijk geen zin in hebt. Om vervolgens te ontdekken dat het leuk is om er te zijn.
Concreet advies voor stellen: samen in gesprek over intimiteit en verlangen
Gun jezelf en je partner een rustig moment zonder afleiding. Leg de telefoons weg, schenk iets lekkers in en gebruik onderstaande vragen als startpunt voor een open, liefdevol gesprek. Stel elkaar de volgende vragen:
- Hoe ervaar jij erotisch of seksueel verlangen?
Voel je het vaak spontaan opkomen, of herken je jezelf meer in responsief verlangen, dat het wakker wordt en groeit tijdens het contact? - Wat maakt dat jij je verbonden voelt met mij?
Welke woorden, gebaren, aanrakingen of momenten versterken jouw gevoel van nabijheid en liefde met mij? - Welke ‘slapende stekelvarkens’ liggen er op dit moment tussen ons?
Zijn er teleurstellingen of niet-uitgesproken emoties die intimiteit in de weg staan? Hoe kunnen we daar met mildheid naar kijken? - Wat helpt jou om meer open te staan voor lichamelijke intimiteit?
Denk aan activiteiten buiten de slaapkamer die je ontspannen en dichter bij elkaar brengen. - Hoe kunnen we seks en lichamelijke verbinding bewuster prioriteit geven?
Welke afspraken of rituelen zouden daarbij kunnen helpen, zodat het niet van toevalligheden afhankelijk is?
Wanneer je jezelf of jullie relatie herkent in de verhalen en inzichten uit deze blog, kan het helpend zijn om het gesprek niet alleen samen te voeren, maar ook in een veilige setting met een ervaren begeleider. Binnen de Werkplaats I&S bieden we ruimte om op een respectvolle en open manier stil te staan bij wat jullie verbinden én bij wat afstand schept. Zowel met individuele sessies als in onze trainingen. Samen onderzoeken we hoe jullie stap voor stap weer dichter bij elkaar kunnen komen. Emotioneel, fysiek en seksueel, op een manier die bij jullie past.